2 miljoen euro voor kankeronderzoek Antoni van Leeuwenhoek

KWF Kankerbestrijding heeft op dinsdag 2 juli 4 onderzoekssubsidies toegekend aan onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek. Daniel Peeper en collega’s krijgen bijvoorbeeld ruim 6 ton om onderzoek te doen naar mogelijke behandelingen voor sarcomen, tumoren die slecht op bestaande therapieën reageren. Peeper: ‘We willen weten waarom die weke-delentumoren niet reageren op immuuntherapie en wat we daaraan kunnen doen.’

Jaarlijks krijgen ongeveer 700 mensen weke-delenkanker, een agressieve vorm van kanker die meestal ongevoelig is voor de bestaande behandelingen. Deze tumoren – ook wel sarcomengenoemd – ontstaan uit de weke delen van het lichaam, zoals spieren, vet- of bindweefsel. Vijf jaar na de diagnose is minder dan de helft van die patiënten nog in leven. Waarom slaan die behandelingen niet aan, en bij welke therapie hebben patiënten met zo’n sarcoom wél baat? Onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut gaan nu hun schouders zetten onder dit vraagstuk, met behulp van een subsidie van 619.508 euro die ze van KWF Kankerbestrijding hebben gekregen.

Honderd subtypes
De hoofdrolspeler waarop de onderzoekers het gemunt hebben is het AXL-eiwit. In andere tumortypes is dat eiwit betrokken bij resistentie tegen geneesmiddelen. Zo is er ook een relatie tussen AXL en resistentie van tumoren tegen immuuntherapie, een relatief nieuwe en succesvolle behandeling die het afweersysteem van patiënten aanjaagt om de tumor te bestrijden. Ook sarcomen reageren niet goed op immuuntherapie. En interessant genoeg bevatten sarcomen heel veel van dit AXL-eiwit.

Onderzoekster Julia Boshuizen: ‘Dat sarcomen zo lastig te behandelen zijn, komt onder meer doordat er wel honderd subtypes zijn, allemaal met andere DNA-mutaties. Maar al die subtypes hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze heel veel AXL produceren, meer dan welke andere kankersoort ook. Dat is dus een heel mooi aanknopingspunt voor onderzoek, en hopelijk een basis voor een toekomstige behandeling voor sarcomen.’

AXL-remmers
Gewapend met duidelijke aanknopingspunten uit eerder onderzoek, gaan onderzoeksleider Daniel Peeper en zijn collega’s uitpluizen welke rol het AXL-eiwit precies speelt in de groei en resistentie van sarcomen. En of patiënten baat kunnen hebben bij AXL-remmers die al in ontwikkeling zijn. DanielPeeper: ‘We gaan nu in een mooie samenwerking met klinische sarcoom-specialisten binnen het Antoni van Leeuwenhoek in een grote serie sarcomen kijken naar de aanwezigheid en samenstelling van de immuuncellen in relatie tot AXL-expressie in de tumorcellen. Daarbij hebben we drie grote vragen: waarom reageren sarcomen niet goed op immuuntherapie? Welke rol speelt AXL bij die therapieresistentie? En dan natuurlijk: kunnen we daar iets aan doen?’

Op zoek naar nieuwe behandelingen
Samen met oncologen Rick Haas en Winan van Houdt hopen de onderzoekers de basis te leggen voor effectievere immuunbehandelingen en combinatietherapieën voor patiënten met weke-delenkanker.
Chirurg-oncoloog Winan van Houdt: ‘We zien de successen van immuuntherapie en andere nieuwe behandelingen bij andere kankertypes, maar tot onze grote frustratie reageren sarcomen niet of nauwelijks op immuuntherapie en doelgerichte therapie. We zijn dus heel blij met het nieuwe aanknopingspunt van de groep van Daniel, waarbij we als doel hebben om de bevindingen zo snel mogelijk weer terug te brengen in de kliniek.” Radiotherapeut Rick Haas voegt hieraan toe: ‘Het bijzondere van dit project is dat KWF ons niet alleen bij onderzoek naar veelvoorkomende kankervormen steunt, maar ook bij onderzoek naar deze zeldzame tumoren.’

Naast het project van Daniel Peeper, kregen ook onderzoekers Arnoud Sonneberg, Wilbert Zwart en Jonne Raaijmakers van het Nederlands Kanker Instituut subsidie van KWF, voor hun fundamentele onderzoek naar onder meer dikkedarmkanker en longkanker.