Huidkanker komt steeds vaker voor, longkanker veroorzaakt meeste sterfte

De meest voorkomende kankersoorten in 2019 waren huidkanker, borstkanker, longkanker, prostaatkanker en darmkanker. Dat blijkt uit de cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie beheerd door IKNL. In 2019 kregen ongeveer 118.000 mensen de diagnose kanker, ruim 2.000 meer dan in 2018. Deze stijging komt door bevolkingsgroei en vergrijzing, omdat mensen op oudere leeftijd een grotere kans op kanker hebben. Huidkanker is de meest voorkomende kankersoort en het aantal diagnoses huidkanker is ook in 2019 weer gestegen. Longkanker veroorzaakt verreweg de meeste sterfte aan kanker.

In 2018 waren er circa 45.500 sterfgevallen door kanker volgens de doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau Statistiek (CBS).

Longkanker meeste sterfgevallen

Aan longkanker overlijden in Nederland meer dan 10.000 mensen per jaar. Dat is bijna een kwart (23%) van alle sterfgevallen door kanker. Vanaf 1989 – het eerste jaar met een landelijk dekkende kankerregistratie – is het aantal nieuwe diagnoses longkanker jaarlijks gestegen, met name bij vrouwen. Het aantal nieuwe diagnoses longkanker lijkt nu voor het eerst te stabiliseren. In 2019 kregen ongeveer evenveel mensen de diagnose longkanker als in 2018, rond de 14.000. Als rekening wordt gehouden met bevolkingsgroei en vergrijzing is er zelfs een geringe afname van longkanker, met name bij mannen. Doordat longkanker zich meestal pas tientallen jaren na roken ontwikkelt, duurt het lang voordat de effecten van het minder gaan roken te zien zijn. Ondanks de vervijfvoudiging van het aantal vrouwen met longkanker in de afgelopen dertig jaar zijn er nog altijd meer mannen die de ziekte treft dan vrouwen (7.500 tegen 6.300).

Aantal diagnoses darmkanker daalt

Het aantal diagnoses darmkanker steeg sterk na de invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker in 2014. Het aantal steeg van 13.000 in 2013 naar 16.000 in 2015. Deze piek is gerelateerd aan de invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker, doordat darmkanker eerder ontdekt werd. Daarna trad weer een gestage daling op naar ongeveer 13.000 in 2019. Gecorrigeerd voor de gegroeide en ouder wordende bevolking komt de incidentie in 2019 zelfs iets lager uit dan in 2013. Bij het bevolkingsonderzoek darmkanker worden veel darmpoliepen opgespoord en weggehaald die mogelijk hadden kunnen uitgroeien tot darmkanker.

Borstkanker en prostaatkanker

Het aantal vrouwen met een nieuwe diagnose invasieve borstkanker ligt al een aantal jaar rond de 15.000. Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen maar komt ook voor bij mannen. Jaarlijks krijgen rond de 120 mannen de diagnose borstkanker.

Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Het aantal mannen met deze diagnose is de afgelopen decennia sterk gestegen, maar het jaarlijkse aantal schommelt sterk. ln 2019 werd de ziekte vastgesteld bij ruim 13.000 mannen. Sinds er bij veel mannen een PSA-test wordt gedaan, wordt prostaatkanker vaak in een vroeg stadium opgespoord. Hoewel door vroegtijdige diagnose sterfte door prostaatkanker bij sommige mannen wordt voorkomen, zijn er ook mannen die mogelijk onnodig voor prostaatkanker worden behandeld omdat ze een langzaam groeiende tumor hebben die geen of weinig klachten geeft en waar de patiënt niet aan zal overlijden.

Huidkanker stijgt

Huidkanker blijft de meest voorkomende kankersoort, met verschillende vormen die een heel verschillend ziektebeloop hebben. Het basaalcelcarcinoom, een kankersoort waaraan vrijwel niemand overlijdt omdat er bijna nooit uitzaaiingen ontstaan, komt verreweg het meeste voor. Vanaf 2017 is de registratie van deze vorm van huidkanker landelijk compleet. Vanwege de vergelijkbaarheid met eerdere jaren zijn de ongeveer 50.000 mensen met een nieuwe diagnose van basaalcelcarcinoom niet bij het totale aantal nieuwe kankerpatiënten opgeteld. Na basaalcelcarcinoom komt plaveiselcelcarcinoom het meeste voor, met name bij oudere mensen. Meestal is deze vorm van kanker goed te behandelen. Slechts bij een klein deel van de patiënten treden uitzaaiingen op. Bij het melanoom is de kans op uitzaaiingen groter dan bij plaveiselcelcarcinoom. 7.000 patiënten kregen in 2019 de diagnose melanoom. De belangrijkste risicofactor voor huidkanker is overmatige blootstelling aan uv-straling van de zon en zonnebank.

Nederlandse Kankerregistratie

De Nederlandse Kankerregistratie is een landelijke databank met betrouwbare gegevens over o.a. het voorkomen van kanker (incidentie), het aantal mensen dat leeft met en na kanker en de overleving van kanker, beheerd door Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). De databank wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, klinische studies en voor onderzoek naar de kwaliteit van zorg.

Voor alle kankersoorten zijn de cijfers over het voorkomen (incidentie), prevalentie, overleving en sterfte vanaf 4 februari te raadplegen op www.iknl.nl/nkr-cijfers

Wereldkankerdag

IKNL presenteert jaarlijks het aantal nieuwe diagnoses (incidentie) op Wereldkankerdag 4 februari. Op deze dag vragen de samenwerkende kankerorganisaties aandacht voor kanker met de slogan ‘Kanker zet je wereld op zijn kop.’ Kijk op www.wereldkankerdag.nl voor een overzicht van regionale oncologienetwerken, ziekenhuizen, IPSO inloophuizen, gezondheidscentra en andere organisaties die open dag houden of een andere activiteit organiseren op Wereldkankerdag.