Introductie
In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer 700 mensen strottenhoofdkanker (larynxcarcinoom). Soms bestaat de behandeling uit het operatief verwijderen van het gehele strottenhoofd (laryngectomie), meestal gevolgd door bestraling. Door de operatie verlopen verschillende functies in het hoofd-halsgebied anders, zoals ademen, hoesten, ruiken, slikken, proeven en spreken. Om mensen na een laryngectomie te ondersteunen is het zelfzorgprogramma ‘Verder Zonder Stembanden’ ontwikkeld. Uit onderzoek kwam dat er behoefte is aan zowel een oefenprogramma gericht op spraak-, slik- en schouderklachten als informatie en zelfzorgadviezen over dagelijkse zorg voor de stoma en stemprothese, voeding, ruiken en spraak (Cnossen e.a. 2015). Een eerste prototype van ‘Verder Zonder Stembanden’ werd gebouwd, en geëvalueerd in een bruikbaarheidsonderzoek (Cnossen e.a. 2015). Uit een daaropvolgend haalbaarheidsonderzoek onder 55 patiënten kwam dat patiënten tevreden zijn met het begeleide zelfzorg- en educatiegedeelte van ‘Verder Zonder Stembanden’, zij beoordeelden het programma gemiddeld met een 7.2 (Cnossen e.a. 2016).
Doel studie
Het doel van dit onderzoek is het onderzoeken van de effectiviteit en kostenutiliteit van het begeleid oefenprogramma van ‘Verder Zonder Stembanden’ gericht op spraak-, slik- en schouderklachten bij mensen na een laryngectomie middels een gerandomiseerde gecontroleerde multicenterstudie (Jansen e.a. 2016). Het onderzoek vindt plaats in samenwerking met Radboud UMC, Erasmus MC, UMCG, UMC Utrecht.
Vraagstelling/ hypotheses
De verwachting is dat het begeleid oefenprogramma spraak-, slik- en schouderklachten kan voorkomen dan wel verminderen. Daarnaast is de verwachting dat de interventie kosteneffectief is.
(Klinische) relevantie
‘Verder Zonder Stembanden’ bestaat uit een zelfzorgprogramma en een begeleid oefenprogramma beschikbaar via Internet (www.verderzonderstembanden.nl) of als boek plus DVD, waarbij gebruik wordt gemaakt van filmmateriaal, foto’s, en e-coaching (begeleiding via mail of telefoon). Deze vormen van hulp zijn laagdrempelig en gemakkelijk in het gebruik.
Translatie/ implementatie
Na afloop van het project zal ‘Verder Zonder Stembanden’ beschikbaar zijn voor alle mensen na een laryngectomie in Nederland.
Publicaties
Cnossen I.C. et al. An online self-care education program to support patients after total laryngectomy: feasibility and satisfaction. Supportive Care in Cancer. 2015 Supportive Care in Cancer 2016;24(3):1261-1268. Cnossen I.C. et al. A participatory design approach to develop a web-based self-care program supporting early rehabilitation among patients after total laryngectomy. Folia Phoniatrica et Logopaedica 2015 Folia Phoniatrica et Logopaedica 2015; 67(4):193-201 Jansen F. et al. Effectiveness and cost-utility of a guided self-help exercise program for patients treated with total laryngectomy: protocol of a multi-center randomized controlled trial. BMC Cancer 2016;16:580
