Second opinions in de oncologie – de invloed van vertrouwen, informeren en besluitvorming

Introductie

Parallel aan de toenemende mondigheid van kankerpatiënten neemt het aantal second opinions binnen de oncologische zorg toe. Behalve mogelijke medische en psychologische voordelen voor patiënten, brengen second opinions ook nadelen met zich mee – zowel voor het welzijn van de patiënt, als voor de werklast van oncologisch specialisten en zorgkosten. Bovendien kan een toename aan second opinions de traditioneel sterke vertrouwensband tussen kankerpatiënten en hun oncologisch specialisten bedreigen. Daarom is het van belang dat second opinions alleen worden ingezet wanneer ze voor de patiënt een meerwaarde hebben. Bovendien is voor het verdere behandeltraject van patiënten cruciaal dat de second opinion en terugkeer naar de primaire oncologisch specialist optimaal verloopt. Goede communicatie tussen patiënten en hun primaire én secundaire oncologisch specialisten is daarvoor noodzakelijk. Op dit moment lijkt communicatie rondom second opinions niet optimaal.

Doel studie

Tijdens dit KWF fellowship wordt onderzocht hoe communicatie voorafgaand aan, tijdens en na de second opinion bijdraagt aan geëigend gebruik en optimaal verloop ervan. Drie belangrijke functies van medische communicatie zijn daarbij relevant: relatievorming (vertrouwen), informatie geven en (gedeelde) besluitvorming.

Vraagstelling/ hypotheses

• Hoe vaak worden second opinions door patiënten aangevraagd? • Wat zijn redenen voor patiënten om een second opinion aan te vragen? • Hoe verloopt het gesprek tussen patiënten en oncologisch specialisten over de wens/het besluit om een second opinion aan te vragen? • Hoe verloopt de communicatie tussen patiënten en oncologisch specialisten tijdens het second-opiniongesprek? • Hoe verloopt de communicatie tussen patiënten en hun primaire oncologisch specialisten bij terugkeer na afloop van een second opinion? • Wat zijn de gevolgen van een second opinion voor het welzijn van patiënten en hoe kijken zij erop terug?

(Klinische) relevantie

Momenteel hebben we nauwelijks inzicht in hoe second opinions tot stand komen en wat er gebeurt binnen en na afloop van second opinion consulten. Meer onderzoek is van belang, omdat de frequentie van second opinions toeneemt en er maatschappelijk debat over het nut ervan is. De verkregen kennis kan worden gebruikt om communicatie over en in de second opinion te bevorderen. Daarmee kunnen uiteindelijk de positieve uitkomsten van second opinions worden gemaximaliseerd en de negatieve uitkomsten geminimaliseerd. Zo draagt dit onderzoek bij aan een optimale vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt en daarmee uiteindelijk aan verbeterde zorg voor patiënten met kanker.

Translatie/ implementatie

De verkregen kennis zal worden gebruikt om zowel artsen als patiënten betere handvatten te geven om met elkaar over en in second opinion consulten te communiceren. Deze handvatten kunnen de vorm hebben van verbeterde informatie aan patiënten en trainingen aan oncologisch specialisten speciaal gericht op communicatie rondom second opinions.

---

Publicaties

Patient-driven second opinions in oncology: A systematic review. The Oncologist, 22, 1-17.

The evolution of uncertainty in second opinions about prostate cancer treatment. Health Expectations.