Introductie
Slaapproblemen, waaronder insomnia en slaapapneu, komen veel voor bij patiënten met kanker. Slaapproblemen worden in verband gebracht met zowel biologische factoren (bijv. hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as) deregulatie), diverse symptomen (bijv. depressie), kankerprogressie en overleving. Er is echter nog veel onbekend over slaapproblemen bij hoofd-halskankerpatiënten. Het doel van dit project is dan ook om meer inzicht te krijgen in slaapproblemen bij deze patiënten. Dit project is gebaseerd op de rationale dat kennis over de prevalentie van slaapproblemen bij hoofd-halskankerpatiënten beperkt is; kennis over factoren die samenhangen met slaapproblemen beperkt is, slaapproblemen waarschijnlijk samenhangen met andere symptomen zoals vermoeidheid of pijn, maar inzicht in mogelijke clusters beperkt is; dat slaapproblemen samenhangen met het centraal stress systeem, maar gedetailleerde informatie beperkt is; en dat slaapproblemen geassocieerd zijn met overleving.
Doel studie
Dit project geeft inzicht in slaapproblemen bij patiënten met nieuw-gediagnosticeerde hoofd-halskanker. Specifiek zal dit project ingaan op: 1) de prevalentie van slaapproblemen voorafgaand aan behandeling; 2) de relatie tussen kwaliteit van leven en slaapproblemen; 3) symptoomclusters; 4) de associatie tussen slaapproblemen en overleving; en 5) de (mogelijke) rol van vermoeidheid, pijn, depressie, angst en deregulatie van de HPA-as in de relatie tussen slaapproblemen en overleving. Deze studie maakt gebruik van data van de NET-QUBIC studie, een landelijke multicenter cohort studie bij HHK-patiënten. Meer informatie over NET-QUBIC is terug te vinden in deze jaarindex en op www.kubusproject.nl.
Vraagstelling/ hypotheses
De hypothese is dat hoofd-halskanker-specifieke kwaliteit van leven samenhangt met slaapproblemen. Daarnaast is de verwachting dat slaapproblematiek sterk samenhangt met andere symptomen zoals vermoeidheid, pijn, depressie, angst en/of cognitief functioneren. Ook wordt verwacht dat slaapproblemen samenhangen met overleving en dat deze associatie wordt gemodereerd door persoonlijke en klinische factoren en HHK-specifieke kwaliteit van leven, en mogelijk wordt gemedieerd door symptomen (bijv. vermoeidheid of pijn), ontstekingsmarkers of andere biomarkers.
(Klinische) relevantie
Dit project draagt bij aan betere kennis over de prevalentie van slaapproblemen bij hoofd-halskanker patiënten, de ontwikkeling van predictieve modellen en het verbeteren van de besluitvorming omtrent de behandeling van slaapproblemen. Inzicht in de samenhang tussen biobehavioral pathways en tumor progressie zal daarnaast bijdragen aan het verbeteren van op maat gemaakte zorg voor deze patiënten.
Translatie/ implementatie
De resultaten van dit project zullen bijdragen aan de ontwikkeling van een (online) interventie voor hoofd-halskanker patiënten die last hebben van slaapproblemen.
Publicaties
van Nieuwenhuizen AJ et al. A comprehensive assessment protocol including patient reported outcomes, physical tests, and biological sampling in newly diagnosed patients with head and neck cancer: is it feasible?Supportive Care in Cancer 2014 22(12):3321-30. Verdonck-de Leeuw I, Dawson C, Licitra L, Eriksen JG, Hosal S, Singer S, Laverty DP, Golusinski W, Machczynski P, Varges Gomes A, Girvalaki C, Simon C, Leemans CR. European Head and Neck Society recommendations for head and neck cancer survivorship care. Oral Oncol. 2022 Oct;133:106047. - publicatie openen
Jansen F, Brakenhoff RH, Baatenburg de Jong RJ, Langendijk JA, Leemans CR, Takes RP, Terhaard CHJ, Smit JH, Verdonck-de Leeuw IM. Study retention and attrition in a longitudinal cohort study including patient-reported outcomes, fieldwork and biobank samples: results of the Netherlands quality of life and Biomedical cohort study (NET-QUBIC) among 739 head and neck cancer patients and 262 informal caregivers. BMC Med Res Methodol. 2022 Jan 22;22(1):27. - publicatie openen
Santoso AMM, Jansen F, de Vries R, Leemans CR, van Straten A, Verdonck-de Leeuw IM. Prevalence of sleep disturbances among head and neck cancer patients: a systematic review and meta-analysis Sleep Med Rev. 2019 Oct;47:62-73. - publicatie openen
Santoso AMM, Jansen F, Lissenberg-Witte BI, Baatenburg de Jong RJ, Langendijk JA, Leemans CR, Smit JH, Takes RP, Terhaard CHJ, van Straten A, Verdonck-de Leeuw IM. Sleep quality trajectories from head and neck cancer diagnosis to six months after treatment. Oral Oncol. 2021 Apr;115:105211.
- publicatie openen
Santoso AMM, Jansen F, Lissenberg-Witte BI, Baatenburg de Jong RJ, Langendijk JA, Leemans CR, Smit JH, Takes RP, Terhaard CHJ, van Straten A, Verdonck-de Leeuw IM; NET-QUBIC consortium. Poor sleep quality among newly diagnosed head and neck cancer patients: prevalence and associated factors. Support Care Cancer. 2021 Feb;29(2):1035-1045. - publicatie openen
